“Buzlar çözülmeden yapılacak çok işimiz var.” “Gayane’s Suite” No.2 : Lullaby. (1943) (Khachaturian) melodisi, Deli Çavuş ve ‘Kaymakam’.. Deli Çavuş ; (Agâh Hün’ün sesi ile) “Ama bütün memleket bana deli diyor.” ‘Kaymakam’ ; (Sadettin Erbil’in sesi ile) “Ona bakarsan bir sürü zırdeliye akıllı diyen milyonlarca insan yaşıyor bu dünyada..” İstanbul Şehir Tiyatroları ve Ankara Devlet Tiyatrosu’nda oynanan (1964-65) eserin (Cevat Fehmi Başkut) ilk çevrimi. Jenerikte Şahin Gültekin’in Pir Sultan Abdal’dan film için uyarladığı bir türkü ; “Bu yıl bu dağların karı erimez//Buzlar çözülmeden yol bozuk bozuk.” 60 sonrası. Doğuda Sultan Dağları ile çevrili bir kaza merkezi : Çınarlı. Kış nedeniyle ulaşım ve iletişim yok. Ama , ‘Kaymakam’ sanki bu durumdan hoşnut. Ne yapılacaksa buzlar çözülmeden yapılacakmış. Halk yararına olmayan kurallar söz konusu olduğunda ‘artık geçersiz’ anlamında ‘Mülga’ (hem de ‘a’yı uzatarak) diye bağırır. Onunla karşılaştığımızda Tahrirat Kâtibine emir yağdırıyordu ; 1. İçme suyu için eşraftan 500 bin lira toplanacak. 2. Kadınlar sokakta çarşafla dolaşmayacak. 3. Kahvedeki işsizler yevmiye karşılığı Taş Ocağı’nda çalıştırılacak. 4. Mahkûmlar köprü yapımına gönderilecek. ‘Bundan böyle bedava adam beslenmeyecek’miş. (80 sonrasında bu cümle bambaşka şekilde söylenecektir.) Deli Çavuş’u kendisine Odacı yapar. “Benim prensibim şu ; Bu memlekette karnı tok, şerefli, haysiyetli insanlar arasında herkesin bir yeri olmalı. Ama geniş yer ama dar yer. Geniş diyorsam öyle alabildiğine değil. Dar diyorsam o da sığmayacak kadar değil.” Bu arada kimleri tanımayız ki. Kasabanın ileri gelen eşrafından Bakkal Karamuratoğlu..(Rıza Tüzün seslendirmiş) Faizcilik onda. ‘Hasta at, sığır, merkep etinden yapılmış sucuk satmak’ onda. Dükkânındaki kurtlu bakla, küflü bulgur ve ‘öğürmeden anlatmaya imkân olmayan yağlar’ da cabası. Film artık o kadarına cesaret edemeyip değiştirmiş ama tiyatrodaki adı Hacı Murat. Kaçak gazyağı sahnesinde gizemli bir melodi var ; “Gayane’s Adagio” (Suite No.3) (1943) (Khachaturian). Aynı melodi yıllar sonra iki Hollywood filminde kullanılacaktır ; ‘2001 : A Space Odyssey’ (1968) ve ‘Aliens’ (1986). Deli Çavuş..Gerçek adını zorlukla anımsamıştı. “Mehmet oğlu Mehmet. 1306 (1889) Sakçagözü köyünden.” Üstü başı dökülüyor. Saçı tarak yüzü görmemiş. Ama hırkasının göğsü nişanlarla dolu. Balkan Harbi ve Kafkas Cephesi’ne katılmış. “Aldığım madalyalar yaralarımın yarısı bile etmez.” Tahrirat Kâtibi..(Zafer Önen seslendirmiş) Filmde 10 (tiyatroda 25) yıllık memur. Böyle bir ‘Kaymakam’la çalışmanın şaşkınlığı içinde. “Bu ihtilalciler hep böyle..Ama görürsün hızları çabuk geçer. Eşrafla, Ağalarla böylesine cenk edilir mi? Onlar beğenmedikleri kaymakamı yerinde oturturlar mı?” Salcı Hatçe..Köprüyü bombalamaya kalkışmış. “Eskiden dere üstünde köprü yoktu. İnsanları, hayvanları biz iletirdik. Sonra buraya köprü yapıldı. Köprünün açıldığı gün bizim işimiz de bitti. [‘Köprü’ (1975) gibi.] Babam başka iş bulamadı, kahrından öldü.” Annesi çok daha önce ölmüş. Şimdi 4 kardeşine (filmde yalnızca birini, Ali’yi görüyoruz) bakmak zorunda. (Tiyatrodaki Hatçe ise evli ve 4 çocuğu var. Kocası İstanbul’a gitmiş bir daha dönmemiş.) ‘Kaymakam’ onu tutuklamıyor. “Kimsesiz bir kadını 4 kardeşiyle aç bırakan bizlerin suçu daha mı küçük.” Üstelik daha da ileri gider ve kasabanın varsılarından Sarıların Mahmut Efendi’nin genç kadına 5 dönümlük bir tarla vermesini sağlar. Kardeşi Ali’ye otelde iş bulur. Sarıların Mahmut Efendi..(Mümtaz Ener seslendirmiş) Tiyatroda 100 bin, filmde 100 dönüm toprağı var. “Millet İstiklâl Harbinde vatanı için çarpışırken, o, bu topraklara çeşitli hilelerle sahip çıkmış.” ‘Kanal’ (1978) filmindeki Haşim Ağa gibi ; “Biz burada senin gibileri çok gördük. Haftasına kalmadan birer birer hepsini sepetledik.” Hızını alamayıp (kablosu kesik) telefonda Vali’ye yakınıyor ; “Kuzum bu acayip kaymakamı sen mi gönderdin buraya.” Tiyatro, sinemadan daha cesur galiba çünkü oyundaki Mahmut ‘acayip kaymakamı’ yerine metindeki şekliyle ‘komünist kaymakamı’ diyebiliyor. Şeref Hakarar..(Osman Alyanak seslendirmiş) Kasabanın (daha doğrusu üçkâğıtçı bakkal, kömürcü, oduncu gibilerinin) davavekili, arzuhalci, iş takipçisi, ‘bilmem ne’ partisinin ilçe başkanı. (Tiyatroda ‘kapatılan bilmem ne’ partisi denirken sinemada buna cesaret edilememiş.) Voltaire’e hayran. Ama onun sözlerini işine geldiği gibi kullanıyor. Bürosunda “Volter ne zaman bir adım atsa başkasının nasırını çiğnemek için atardı” yazısı var. Ama o, ‘çiğnememek’ diye okuyor. ‘Kaymakam’ın arkasından şöyle diklenmişti ; “Elbet bizim günümüz tekrar gelecek.” Sarı Mahmut ve Karamuratoğlu’yla beraber onun kuyusunu kazmak için yapmadıklarını bırakmazlar. Tehditler ; (Alev Koral’ın seslendirdiği) Çukurovalı Afet’le basmaya kalkmalar ; Dağda bu günler için besledikleri eşkıya Yılanoğlu’nu (Muhip Arcıman seslendirmiş) peşine salmalar. Aylar sonra kazada işler yoluna girmeye başlamışken ne yazık ki ‘buzlar da erimeye başlar’. Filmin sonunda Kâtip’e söylenenlerden olanları anlıyoruz. “Kaymakamıyla, jandarma kumandanıyla, sağlık müdürü, maarif müdürü, hakimi ve diğerleriyle bu grup civardaki tımarhaneden kaçan deliler. Memlekette ihtilal olunca birleşmişler, yolların kapalı bulunuşundan faydalanarak buradaki idarecileri alaşağı edip tımarhaneye tıkmışlar. Güya Ankara’dan geliyorlarmış gibi onların yerini almışlar..” Hatçe ; “Şimdiye kadar bizi akıllılar idare etti de iyi mi oldu..Ko biraz deliler idare etsin..Zaten hangimiz birazcık deli değiliz.” Hatçe ; “Seni bekleyeceğim. Unutma bekleyeceğim seni.” ‘Kaymakam’ ; “Belki bir kışın sonunda, buzlar çözülünce gelirim..” Hatçe ; “Sen deli olacak adam değilsin. Deli olacak adam değilsin sen.” ‘Kaymakam’ ; “İnsan olup da insanlığın bu kötü halini görüp deli olmamak mümkün mü?” (Yazan : Murat Çelenligil)
Buzlar Çözülmeden Resimleri ve Videoları
Buzlar Çözülmeden
Kadro: Fikret Hakan , Selda Alkor , Nuri Altınok , Atıf Kaptan , Reha Yurdakul , Suzan Avcı , Sami Hazinses , Ali Şen , Osman Alyanak , Vahit Volkan , Hüseyin Baradan , Mustafa Yavuz , İsmail Varol , Fethi İnan , İbrahim Seven , Sadettin Erbil , Saltuk Kaplangı , Rauf Ulukut , Rıza Tüzün , Nezihe Becerikli , Mümtaz Ener , Agah Hün
Yönetmen: Nejat Saydam
Senaryo: Nejat Saydam
Yapımcı: Murat Köseoğlu
Müzik: Şahin Gültekin, Cahit Berkay
Görüntü Yönetmeni: Melih Sertesen
Tür: Dram, Komedi
Ülke: Türkiye
Vizyona Giriş Tarihi:
0 yorum:
Yorum Gönder